خطوط قرمز مذاکرات

یکی از واژه‌های پرتکرار در مذاکرات مختلف، از جمله مذاکرات ایران و آمریکا، «خطوط قرمز» است. به‌طور طبیعی، خط قرمز در مذاکرات به حوزه‌هایی اطلاق می‌شود که طرف ذی‌نفع مذاکره، ورود به آن‌ها را کاملاً منتفی می‌داند. خطوط قرمز معمولاً محدود هستند و آن‌قدر گسترده نیستند که جایی برای مذاکره باقی نگذارند.در مذاکرات اخیر بین ایران و آمریکا در موضوع هسته‌ای، خطوط قرمز ایران شفاف و حداقلی است؛ اما طرف آمریکایی و بوق‌های تبلیغاتی آن‌ها، به‌گونه‌ای القا می‌کنند که ایران خواسته‌های زیادی دارد و باید از آن‌ها دست بردارد.در ادامه، نگارنده تلاش می‌کند برخی از خطوط قرمز ایران در مذاکرات اخیر را مورد اشاره قرار دهد. لازم به ذکر است موارد زیر به‌صورت تحلیلی و بر اساس منطق جمهوری اسلامی ایران استخراج شده و برای اطلاع دقیق از خطوط قرمز مذاکرات هسته‌ای، نیاز به منابع خبری دست‌اول داریم:

نخستین خط قرمز ایران، که در حال حاضر نیز چالش‌های زیادی حول آن شکل گرفته، حق غنی‌سازی اورانیوم در داخل کشور است. در بند چهارم NPT به‌صراحت آمده است: «هیچ چیز در این معاهده نباید به معنی تأثیرگذاری بر حق مسلم تمامی اعضای این پیمان برای تولید، تحقیق و استفاده از انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز، بدون تبعیض و مطابق با بندهای یک و دو این پیمان باشد.» در حال حاضر، بسیاری از کشورها از جمله برزیل، آرژانتین، ایتالیا، بلژیک و... بر پایه همین قانون فعالیت غنی‌سازی انجام می‌دهند و تأکید شده که هیچ‌گونه تبعیضی بین کشورها در این زمینه وجود ندارد.

تحقیق و توسعه از دیگر خطوط قرمز ایران است، چراکه پذیرش محدودیت در این زمینه به‌معنای عقب‌ماندن تدریجی در مسیر علمی و در نهایت، توقف فعالیت‌های غنی‌سازی خواهد بود؛ که این موضوع با اصل حق غنی‌سازی در تعارض است.

برگشت‌پذیری تعهدات در صورت نقض عهد از سوی طرف مقابل، یکی دیگر از خطوط قرمز ایران است. اگر طرف مقابل، همان‌گونه که پیش‌تر از برجام خارج شد، در مذاکرات فعلی نیز بدعهدی کند، باید این امکان برای ایران وجود داشته باشد که به‌سرعت مقابله‌به‌مثل کند.

خط قرمز دیگر ایران، تأمین سوخت مورد نیاز است؛ یعنی سوخت نیروگاه بوشهر، راکتور تحقیقاتی تهران و یا مواد مورد نیاز برای تولید رادیوداروها باید تأمین شود.

البته خطوط قرمز دیگری نیز وجود دارد که به موضوع هسته‌ای مربوط نمی‌شود اما در این مذاکرات باید مدنظر قرار گیرد؛ مثلاً در موضوعات غیرهسته‌ای مانند برنامه موشکی، ایران وارد مذاکره نمی‌شود. همچنین بازرسی از مراکز نظامی خاص ایران، با هیچ بهانه‌ای ـ از جمله بهانه هسته‌ای ـ قابل‌پذیرش نیست.

همان‌گونه که مشاهده می‌شود، خطوط قرمز ایران بر اساس منطقی روشن و حداقلی تنظیم شده و نظام و مردم ایران بر ایستادگی بر این خطوط، همفکر و هم‌نظر هستند.